Tsugaru-nuri หรือ เครื่องเขินสึงารุ* เป็นงานฝีมือดั้งเดิมของญี่ปุ่นที่ถือกำเนิดขึ้นเมื่อประมาณ 300 ปีที่แล้ว ในภูมิภาคสึงารุ (ชื่อเรียกในอดีต) ซึ่งเป็นพื้นที่ฝั่งตะวันตกของจังหวัดอาโอโมริในปัจจุบัน ภูมิภาคนี้ตั้งอยู่ทางเหนือสุดของภูมิภาคโทโฮคุ เครื่องเขินสึงารุมีลวดลายที่ประณีตงดงาม และแข็งแรงทนทานต่อการใช้งาน โดยเฉพาะเมื่อทำด้วยเทคนิค "Kara-nuri (唐塗)" ซึ่งเป็นเทคนิคที่มีชื่อเสียงที่สุดในการสร้างลายบนเครื่องเขินสึงารุ มีลวดลายประปรายคล้ายเม็ดฝน ซึ่งเกิดจาก 48 ขั้นตอนของการทาสี การทำให้แห้ง และขัดเงาทับซ้อนกันไปเรื่อยๆ ในบทความนี้ เราจะมาพูดถึงประวัติ ลักษณะเฉพาะ และสถานการณ์ของเครื่องเขินสึงารุในยุคปัจจุบัน
* เครื่องเขิน คือ หนึ่งในงานหัตถกรรม ส่วนใหญ่มีโครงเป็นเครื่องไม้ ทาด้วยยางรักหลายๆ ชั้น มีการตกแต่งให้สวยงาม เช่น การเขียนลวดลาย การปิดทอง หรือการขูดพื้นผิวให้เป็นร่องลึกแล้วฝังรักสีต่างๆ เป็นลวดลายที่สวยงาม
ประวัติของเครื่องเขินสึงารุ
"เครื่องเขินสึงารุ" ถือกำเนิดขึ้นในเมืองสึงารุ จังหวัดอาโอโมริที่ตั้งในภูมิภาคโทโฮคุ สมัยเอโดะตอนกลาง (ค.ศ. 1646 - 1710) ผู้ครองแคว้นในเวลานั้น คือ สึงารุ โนบุมาสะ (津軽信政) ในสมัยนั้นญี่ปุ่นได้จัดตั้งระบบทางหลวงที่ครอบคลุม มีการปรับปรุงการค้าและสร้างความเติบโตทางเศรษฐกิจในทุกแว่นแคว้น
โนบุมาสะได้เชิญช่างเคลือบจำนวนมากมาที่แคว้น เพื่อทำงานในสถานที่ที่จัดตั้งขึ้นภายในกำแพงปราสาท ในบรรดาช่างฝีมือเหล่านั้น มีคนหนึ่งชื่อ "อิเคดะ เก็นเบ" (池田源兵衛) ที่มาจากแคว้นวากาสะ (ปัจจุบันคือจังหวัดฟุคุอิ) เก็นทาโร่ ลูกชายของเขาเป็นผู้ที่ได้รับการสืบทอดศิลปะการเคลือบเงาลายคลื่นที่เรียกว่า “Sekaiha-nuri" (青海波塗) หลังจากที่ได้ศึกษาค้นคว้าร่วมกับตระกูลเซไค ซึ่งนับเป็นจุดเริ่มต้นของเครื่องเขินสึงารุ
ในภายหลัง อิเคดะได้เปลี่ยนชื่อเป็น "เซไก เก็นเบ" (青海源兵衛) เขาได้ผสมผสานเทคนิคแปลกใหม่กับเทคนิคดั้งเดิมเข้าด้วยกัน จนทำให้เกิดเครื่องเขินรูปแบบใหม่ จากเดิมที่เมื่อก่อน เครื่องเขินสึงารุได้ทำขึ้นเพื่อใช้เป็นปลอกดาบซามูไรเพียงอย่างเดียว ก็เริ่มมีการสร้างสรรค์เป็นอุปกรณ์ต่างๆ และของตกแต่งบ้านของเหล่าซามูไร เช่น กล่องใส่จดหมาย, แป้นหมึกเขียนพู่กัน, กล่องใส่อาหาร ฯลฯ
นอกจากนี้ ยังมีคนที่พยายามเพิ่มมูลค่าของงานฝีมือเหล่านี้ด้วยการมอบเป็นเครื่องบรรณาการให้แก่ขุนนาง, ราชสำนัก, โชกุน รวมถึงของบรรณาการที่ส่งไปยังต่างแคว้นด้วย
ในปี 1871 ยุคเมจิ ระบบแว่นแคว้นได้ถูกยกเลิกไป และมีการจัดตั้งสหภาพขึ้นโดยได้รับการสนับสนุนจากจังหวัดอาโอโมริ ทำให้อุตสาหกรรมเครื่องเขินยังคงดำเนินต่อไป เครื่องเขินสึงารุได้ถูกนำมาจัดแสดงที่งาน Vienna World's Fair ในปี 1873 และได้รับรางวัล
หลังจากการจัดแสดงในครั้งนั้น ญี่ปุ่นก็ได้พยายามเผยแพร่งานหัตถกรรมนี้ให้เป็นที่รู้จักกันมากขึ้น และมีการเพิ่มการผลิตด้วย แต่เมื่อเข้าสู่ยุคโชวะอุตสาหกรรมนี้ก็เริ่มถดถอย เนื่องจากต้องเผชิญกับภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ในปี 1929 นอกจากนี้ การผลิตยังถูกจำกัดและถูกโจมตีในช่วงสงครามโลกครั้งที่สองด้วย
หลังสงครามยุติลง ได้มีการนำขั้นตอนต่างๆ เพื่อมาฟื้นฟูเครื่องเขินสึงารุจนกลับมามีชื่อเสียงอีกครั้ง ในปี 1975 เครื่องเขินสึงารุ เครื่องเขินไอซุ และ เครื่องเขินวาจิมะ ได้ถูกคัดเลือกให้เป็นงานฝีมือแบบดั้งเดิมของญี่ปุ่นซึ่งกำหนดโดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเศรษฐกิจ การค้า และอุตสาหกรรม สิ่งนี้เป็นแรงผลักดันให้เกิดการปรับปรุงกระบวนการผลิตขนาดเล็กที่ไม่มีประสิทธิภาพ ซึ่งเคยเป็นปัญหาในอุตสาหกรรมการผลิตเครื่องเขินสึงารุให้ดียิ่งขึ้น
ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา เครื่องเขินสึงารุก็เปรียบเสมือนตัวแทนของจังหวัดอาโอโมริ ในด้านงานหัตถกรรมจนถึงยุคปัจจุบัน
ลักษณะเฉพาะตัวของเครื่องเขินสึงารุ
ลักษณะเด่นของเครื่องเขินสึงารุ คือ ลวดลายที่สวยงามชวนมอง แต่ในขณะเดียวกันก็ทนทานและใช้งานได้จริง เพื่อให้ได้มาซึ่งความสวยงามนี้ ช่างฝีมือจะใช้เทคนิคที่เรียกว่า “Togidashi kawarinuri" (研ぎ出し変わり塗り) ซึ่งเป็นการขัดสีที่ลงทับไปหลายๆ ชั้นจนขึ้นเงา เป็นเทคนิคที่ทำให้ช่างฝีมือสร้างสรรค์ผลงานที่ซับซ้อน สวยงาม แข็งแรงและทนทานออกมาได้
เทคนิคที่ใช้ลวดลายที่แตกต่างกันไปของเครื่องเขินสึงารุนั้น มีอยู่ด้วยกันทั้งหมด 4 แบบ คือ คาระนุริ (唐塗) , นานาโกะนุริ (七々子塗), มอนชันนุริ (紋紗塗) และ นิชิกินุริ (錦塗)
คาระนุริ (Kara-nuri) เป็นเทคนิคที่นิยมใช้ในการทำเครื่องเขินสึงารุมากที่สุด มีลวดลายประปรายคล้ายเม็ดฝน ซึ่งเกิดจาก 48 ขั้นตอนของการทา การทำให้แห้ง และการขัดเงา เทคนิคนี้มีมาตั้งแต่ปี 1715 เป็นการทำเลียนแบบสินค้าที่นำเข้ามาจากประเทศจีน
นานาโกะนุริ (Nanako-nuri) เป็นเทคนิคที่ใช้เมล็ดของต้นนาโนะฮานะ (菜の花) โปรยลงบนชิ้นงานเพื่อสร้างลวดลาย หลังจากเคลือบชิ้นงานแล้วก็จะได้ลายที่เป็นทรงกลมเล็กๆ ที่ชวนให้นึกถึงไข่ปลา ด้วยเหตุนี้บางครั้งชื่อ "Nanako" จึงถูกเขียนด้วยตัวอักษรญี่ปุ่นว่า "ปลา (魚)" และ "เด็ก (子)"
มอนชันนุริ (Monshan-nuri) ทำด้วยการโรยผงถ่านที่ได้มากจากการเผา "แกลบ" (ภาษาญี่ปุ่นเรียกว่า "Sha" ) ลงบนสีดำที่ใช้ทา จากนั้นก็ขัดผงถ่านและสีดำจนขึ้นเงาเพื่อให้เกิดลวดลาย มอนชันนุริถือเป็นรูปแบบที่ใช้เทคนิคการขัดเงาที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวสูงสุด จึงกล่าวได้ว่าเป็นเทคนิคที่แสดงความเป็นเครื่องเขินสึงารุได้ชัดเจนที่สุดนั่นเอง
นิชิกินุริ (Nishiki-nuri) เป็นนานาโกะนุริประเภทหนึ่ง แต่จะมีลวดลายมากกว่า โดยมีการวาดลายกลีบซากุระ หรือสัญลักษณ์มันจิ (卍) เรียงต่อกันไปด้วยสีดำ เป็นเทคนิคที่สร้างความสดใสให้กับชิ้นงานได้เป็นอย่างดี
เครื่องเขินสึงารุในปัจจุบัน
เครื่องเขินสึงารุ เปลี่ยนแปลงไปมากในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ทั้งการปรับปรุงอุตสาหกรรมการผลิตขนาดเล็ก, ปลูกฝังช่างฝีมือรุ่นใหม่, เสริมสร้างองค์กรและสหภาพแรงงาน รวมถึงการพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ และขับเคลื่อนนวัตกรรมอย่างต่อเนื่องจนทำให้งานฝีมือโบราณเข้าสู่ยุคใหม่ในทุกวันนี้ได้
อย่างไรก็ตาม ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่คาดเดาไม่ได้ การตลาดจึงเป็นเรื่องท้าทายที่ใหญ่ที่สุด ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ช่างฝีมือรุ่นเยาว์ได้กลายเป็นศูนย์กลางของการเผยแพร่งานหัตถกรรมนี้สู่สาธารณะผ่านกิจกรรมทางสังคม และนิทรรศการศิลปะต่างๆ
ความพยายามเหล่านี้ก่อให้เกิดแบรนด์ "Royal Collection" ซึ่งเป็นผลมาจากความร่วมมือระหว่างเครื่องเขินสึงารุกับผู้ผลิตแก้ว เครื่องปั้นดินเผา และเครื่องประดับรายใหญ่ของโตเกียว ซึ่งจะยังคงพัฒนาและดำเนินการต่อไปในอนาคต
ผลิตภัณฑ์สึงารุแนะนำ
Saikoro | เครื่องเขินสึงารุ
ผลิตภัณฑ์ชิ้นนี้เกิดจากความร่วมมือระหว่าง Empex ผู้ผลิตเครื่องวัดอุณหภูมิ, เครื่องวัดความชื้น และเครื่องวัดความดัน ร่วมกับช่างฝีมือมากประสบการณ์ของ Ishioka Studio ร้านเวิร์คช็อปเครื่องเขินสึงารุที่มีประวัติยาวนาน เครื่องวัดอุณหภูมิแบบผสมผสาน เครื่องวัดความชื้น และเครื่องวัดความดันที่ประณีตและแม่นยำเป็นพิเศษนี้ใช้เวลาในการผลิตทั้งหมด 4 เดือน ( 1 เดือนเพื่อให้ชิ้นส่วนเครื่องจักรกลสมบูรณ์ และ 3 เดือนในการลงสีขัดเงาด้วยเทคนิคสึงารุ) นี่เป็นงานหัตถกรรมที่ผลิตในประเทศ โดยอาศัยทักษะของช่างฝีมือและช่างผู้ชำนาญงาน มีการตรวจสอบอย่างเข้มงวดก่อนจำหน่ายพร้อมรับประกันพิเศษนาน 1 ปี
เนื่องจากผลิตภัณฑ์นี้ไม่ใช่ของที่สามารถผลิตได้เป็นจำนวนมาก จึงเป็นของขวัญที่ไม่ซ้ำใครและเหมาะสำหรับมอบให้คนพิเศษของคุณ
▶ คลิกที่นี่ เพื่อชมผลิตภัณฑ์ "เครื่องเขินสึงารุ" อันสวยงามอื่นๆ เพิ่มเติม
หากมีคำถาม คำแนะนำ หรือข้อเสนอแนะใดๆ เกี่ยวกับบทความของเรา สามารถติดต่อและติดตามเราผ่านทางเฟซบุ๊ก ทวิตเตอร์ และอินสตาแกรม ได้เลย !
*ผลิตภัณฑ์นี้อาจไม่สามารถจัดส่งไปยังบางประเทศได้ ดังนั้น กรุณาตรวจสอบข้อมูลเพิ่มเติมในเว็บไซต์ของผู้ขายด้วย
อัพเดทข้อมูลล่าสุด ณ วันที่เผยแพร่บทความ