งานเซรามิกสไตล์ฮาซามิ มีต้นกำเนิดในเมืองฮาซามิ จังหวัดนางาซากิ อยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือของคิวชู "เครื่องลายครามฮาซามิ" เป็นเครื่องเคลือบดินเผาที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในญี่ปุ่น มีประวัติยาวนานถึง 400 ปี ทำให้จังหวัดนางาซากิเป็นผู้ผลิตเครื่องใช้บนโต๊ะอาหารสไตล์ญี่ปุ่นที่ใหญ่เป็นอันดับ 3 ของประเทศ
เดิมทีเมืองฮาซามิ เป็นเมืองที่ผลิตเครื่องปั้นดินเผา แต่หลังจากมีการค้นพบหินผุ (Pottery Stones) ที่ทับถมกันในบริเวณนั้นก็ทำให้ผู้คนหันไปสนใจการผลิตงานเซรามิกลายครามสีขาวและฟ้าแทน สิ่งที่น่าสนใจที่สุดเกี่ยวกับเครื่องลายครามฮาซามิ คือ กระบวนการผลิตที่มีความพิเศษเฉพาะตัว ทำให้สามารถผลิตชิ้นงานคุณภาพสูงได้จำนวนมาก คนส่วนมากอาจเข้าใจว่าเครื่องลายครามฮาซามิเป็นเครื่องเคลือบสีขาวที่มีลวดลายสีคราม แต่ความจริงแล้วเครื่องถ้วยชามฮาซามิในปัจจุบันมีทั้งการออกแบบรูปทรงและลวดลายให้ทันสมัย นอกจากนี้ เครื่องถ้วยฮาซามิยังได้รับการกำหนดให้เป็นงานฝีมือแบบดั้งเดิมของญี่ปุ่นโดยกระทรวงเศรษฐกิจ การค้า และอุตสาหกรรมด้วย
ประวัติของเครื่องลายครามฮาซามิ
เครื่องลายครามฮาซามิ (ภาษาญี่ปุ่นเรียกว่า Hasami-Yaki) เป็นเครื่องปั้นดินเผาที่พัฒนาขึ้นในบริเวณตะวันตกเฉียงเหนือของคิวชู อยู่รอบๆ เมืองฮาซามิซึ่งตั้งอยู่ในเขตฮิกาชิโซโนกิ จังหวัดนางาซากิ
ประวัติศาสตร์ของเครื่องลายครามนี้มีมาอย่างยาวนานเกิน 400 ปี ในช่วงสงครามอิมจิน (สงครามรุกรานเกาหลีของญี่ปุ่น) ซึ่งกินเวลาตั้งแต่ปี 1592 - 1598 โอมุระ โยชิอากิ ผู้ครองแคว้นของหมู่บ้านฮาซามิ (เมืองฮาซามิในปัจจุบัน) ที่เข้าร่วมในสงครามครั้งนั้น ได้พาตัวช่างปั้นหม้อชาวเกาหลีกลับมาที่ญี่ปุ่นด้วย ช่างคนนี้ได้สอนศิลปะเครื่องปั้นดินเผาเกาหลีให้กับชาวบ้านในท้องถิ่น จากนั้น โอมุระ โยชิอากิ ก็ได้สร้างเตาเผาขั้นบันได* แบบหลายห้อง (Multi-chamber Climbing Kilns) ขึ้นใน ฮาตาโนฮาระ ฟุรุซารายะ และ ยามานิตะ ถือเป็นจุดเริ่มต้นของเครื่องลายครามฮาซามิ
* เตาเผาขั้นบันได เป็นการสร้างห้องเตาเผาที่เชื่อมกันบนเชิงลาดภูเขา โดยแยกพื้นที่ในเตาเป็นส่วนๆ ตามระดับความลาดเพื่อทำห้องในลักษณะที่เป็นขั้นบันได
ในตอนแรกพวกเขาทำเครื่องเคลือบดินเผาที่ทำจากดินเหนียว (Earthenware) แต่หลังจากมีการค้นพบชั้นหินพอร์ซเลนในเมืองฮาซามิ ผู้คนก็หันไปทำเครื่องปั้นเคลือบดินเผาเนื้อกระเบื้อง (Porcelain) แทน เมื่อถึงปี 1630 การผลิตในท้องถิ่นก็ได้เปลี่ยนจากเครื่องปั้นดินเผาเนื้อดินเหนียวไปเป็นเครื่องปั้นดินเผาเนื้อกระเบื้องทั้งหมด โดยทั่วไปมีอยู่ 2 แบบ คือ "โซเมสึเกะ (Sometsuke)" กระเบื้องเนื้อขาวที่มีการแต่งเติมลวดลาย และเคลือบด้วยสารเคลือบสีใส และ "อาโอจิ (Aoji)" (Celadon Porcelain) กระเบื้องที่เคลือบด้วยสารเคลือบสีเขียว
ในช่วงกลางศตวรรษที่ 17 เป็นช่วงที่ประเทศจีนเกิดสงครามกลางเมืองทำให้ไม่สามารถส่งออกเครื่องลายครามไปยังต่างประเทศได้ โลกจึงหันมาสนใจประเทศญี่ปุ่นและเครื่องลายครามฮาซามิแทน นับเป็นจุดเริ่มต้นของการส่งออกเครื่องลายครามฮาซามิไปยังประเทศอื่น และภายในเวลาไม่นาน เครื่องลายครามญี่ปุ่นก็มีชื่อเสียงโด่งดังไปทั่วโลก แต่หลังจากนั้น ในปี 1690 เมื่อสงครามกลางเมืองในประเทศจีนสิ้นสุดลง ธุรกิจการส่งออกเครื่องปั้นดินเผาก็ได้กลับสู่ประเทศจีนอีกครั้ง ยอดขายผลิตภัณฑ์เครื่องเคลือบฮาซามิจึงลดลง ถือเป็นตัวกระตุ้นที่ทำให้ผู้ผลิตหันมาสนใจตลาดในประเทศกันอีกครั้ง
ในปี 1655 แคว้นปกครองของตระกูลโอมุระได้จัดตั้งสำนักงานสาธารณะซาระยามะ (Sarayama Public Office) ขึ้นเพื่อควบคุมการผลิตเครื่องลายครามฮาซามิ และพัฒนาให้เป็นผลิตภัณฑ์เฉพาะของภูมิภาค ด้วยเหตุนี้ ในช่วงปลายยุคเอโดะ (ค.ศ. 1781 – 1867) แคว้นฮาซามิจึงกลายเป็นผู้ผลิตเครื่องลายครามโซเมสึเกะที่ใหญ่ที่สุดในญี่ปุ่น
หลังจากนั้น ด้วยการพัฒนาเส้นทางรถไฟในสมัยเมจิ (ค.ศ. 1868 – 1912) การขนส่งสินค้าทางรถไฟกลายเป็นสิ่งที่พบเห็นได้ทั่วไป ซึ่งเครื่องลายครามฮาซามิเองก็ได้ใช้ประโยชน์จากสิ่งนี้ โดยใช้สถานีขนส่งอาริตะเป็นศูนย์กลางในการส่งสินค้าไปยังจังหวัดต่างๆ ทั่วประเทศ และเพียงไม่นานผู้คนก็เริ่มพูดถึงเครื่องลายครามจากฮาซามิ และ อาริตะ (อีกหนึ่งภูมิภาคที่มีชื่อเสียงในเรื่องการผลิตเครื่องลายคราม เรียกรวมกันว่า “เครื่องลายครามอาริตะ” หรือ Arita-Yaki) กันมากขึ้น
อย่างไรก็ตาม ในช่วงปี 2000 ญี่ปุ่นประสบปัญหาสินค้าเลียนแบบจนต้องออกมาตรการรับรองความถูกต้องที่เข้มงวดเรื่องสถานที่การผลิตกันมากขึ้น ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา เครื่องปั้นดินจากฮาซามิก็ถูกระบุว่าเป็น “เครื่องลายครามฮาซามิ” ทั้งหมด
ตัวอย่างของเครื่องลายครามฮาซามิที่มีชื่อเสียงที่สุดในอดีต ได้แก่ ชามคุราวังกะ (Kurawanka) และ ขวดคอนปุระ (Konpura Bottle ในภาพด้านบน) ที่มาของชื่อ “คุราวังกะ” นี้ย้อนกลับไปในสมัยเอโดะ เวลาพ่อค้าบนเรือเข้าใกล้ฝั่งแม่น้ำโยโดะและพยายามขายอาหารกับเครื่องดื่ม ก็มักจะเรียกลูกค้าด้วยการพูดว่า “โมจิ คุราวังกะ? สาเก คุราวังกะ?” แปลว่า "ไม่ซื้อโมจิหน่อยเหรอ? ไม่ซื้อสาเกหน่อยเหรอ?” ในภาษาถิ่น สมัยนั้นเครื่องลายครามถือเป็นสินค้าฟุ่มเฟือย แต่ชามคุราวังกะที่มีการผลิตจำนวนมากนี้ราคาไม่แพงจึงเป็นที่ชื่นชอบของคนทั่วไป
ขวดคอนปุระ เป็นเครื่องลายครามฮาซามิที่ผลิตขึ้นในช่วงปลายยุคเอโดะ ส่วนใหญ่ใช้เก็บรักษาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และซีอิ๊วสำหรับส่งออก เพราะก่อนหน้านี้การขนส่งผลิตภัณฑ์อย่างซีอิ๊วหรือแอลกอฮอล์จะทำด้วยการบรรจุลงในถังไม้ แต่เนื่องจากใช้เวลาเดินทางข้ามทะเลนาน ทำให้ซีอิ๊วที่เก็บไว้ในถังเสียรสชาติ ดังนั้น ช่างฝีมือของเมืองฮาซามิจึงสร้างขวดพิเศษนี้ขึ้นมาเพื่อใช้เก็บรักษาความสดของสินค้า
ลักษณะเฉพาะของเครื่องลายครามฮาซามิ
เครื่องปั้นดินเผาส่วนใหญ่มักมีลักษณะเฉพาะที่ขึ้นอยู่กับแหล่งผลิต แต่ไม่ใช่สำหรับเครื่องปั้นดินเผาฮาซามิ ว่ากันว่าลักษณะเด่นของถ้วยชามฮาซามิ คือ ไม่มีลักษณะที่ตายตัว เพราะงานเซรามิกที่ผลิตในเมืองฮาซามินั้น ไม่เคยถูกจำกัดว่าต้องเป็นรูปแบบดั้งเดิม และไม่มีการจำกัดกรรมวิธีในการผลิต แต่ก็ยังคงมีการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาอยู่เรื่อยๆ ตลอดหลายปีที่ผ่านมา
นี่คือจุดเด่นที่ทำให้เครื่องลายครามฮาซามิเป็นที่โปรดปรานของผู้คนทั่วไปมานานกว่า 400 ปี มีให้เลือกหลากหลายรูปแบบตั้งแต่แบบดั้งเดิมที่มีดีไซน์เรียบง่าย ไปจนถึงแบบที่มีลวดลายสไตล์อเมริกันหรือยุโรปทางเหนือ มีหลายรูปแบบให้ทุกคนได้เลือกสรร
ด้วยระบบแบ่งหน้าที่ตามความรู้ความชำนาญ ช่างฝีมือแต่ละคนจะมีหน้าที่รับผิดชอบเพียงส่วนใดส่วนหนึ่งของกระบวนการผลิต ทำให้สามารถผลิตเครื่องถ้วยฮาซามิคุณภาพสูงได้ในปริมาณมาก
กระบวนการทั้งหมดถูกแบ่งออกเป็น 4 ขั้นตอน :
"คาตะยะ" (Kataya) การผลิตแม่พิมพ์ปูนปลาสเตอร์
"คิจิยะ" (Kijiya) ขั้นตอนเตรียมดินพอร์ซเลน
"คามาโมโตะ" (Kamamoto) กระบวนการเผา และ
"อุวาเอยะ" (Uwaeya) ขั้นตอนการสร้างลวดลายลงบนชิ้นงานที่เผาเสร็จแล้ว
นี่คือการแบ่งงานโดยให้ผู้เชี่ยวชาญในแต่ละด้านรับผิดชอบแต่ละขั้นตอนของกระบวนการ ทำให้สามารถผลิตชิ้นงานออกมาได้จำนวนมากโดยคุณภาพไม่ลดลง แม้แต่ในปัจจุบันเครื่องลายครามฮาซามิก็ยังคงได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก โดยคิดเป็น 16% ของเครื่องลายครามทั้งหมดในประเทศเลยทีเดียว
ใน ค.ศ. 1978 เครื่องลายครามฮาซามิได้ถูกกำหนดให้เป็นงานฝีมือญี่ปุ่นแบบดั้งเดิม โดยกระทรวงเศรษฐกิจ การค้า และอุตสาหกรรม
เครื่องลายครามฮาซามิในปัจจุบัน
ในปี 2010 มารุฮิโระ ผู้ค้าส่งถ้วยชามฮาซามิ ได้ประกาศแบรนด์ใหม่ในชื่อ “HASAMI” ซึ่งช่วยให้เครื่องลายครามกลับมาเป็นจุดสนใจอีกครั้ง แก้วมัคดีไซน์ Modern Pop ที่ไม่เคยมีมาก่อนได้กลายเป็นที่นิยมไปทั่วญี่ปุ่น และเริ่มมีวางขายทุกที่ตั้งแต่ร้านค้าทั่วไปจนถึงร้านเสื้อผ้า ดึงดูดลูกค้าวัยหนุ่มสาวได้จำนวนมาก
ด้วยเหตุนี้ ยอดขายเครื่องถ้วยฮาซามิจึงเพิ่มขึ้นและช่วยฟื้นฟูพื้นที่การผลิตให้กลับมาครึกครื้นอีกครั้ง และเทศกาลเครื่องปั้นดินเผาฮาซามิประจำปี* (Hasami Pottery Festival) ยังสามารถดึงดูดผู้คนได้กว่า 300,000 คน และเพิ่มขึ้นทุกปีตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
ในสมัยก่อน ผู้คนมักจะมองเครื่องถ้วยชามฮาซามิว่าเป็นเพียงสินค้าหรูหราฟุ่มเฟือย แต่ในปัจจุบันเครื่องถ้วยชามฮาซามิได้กลายเป็นที่รู้จักในเรื่องของความทนทาน และราคาที่สมเหตุสมผลกับคุณภาพ นอกจากนี้ เครื่องลายครามฮาซามิก็ไม่ได้มีเพียงดีไซน์หรือกระบวนการผลิตแบบเดียว ทำให้สามารถปรับตัวให้เข้ากับยุคสมัยและไลฟ์สไตล์ของผู้คนได้ ในปัจจุบัน เครื่องถ้วยชามฮาซามิเป็นที่นิยมในหมู่คนหนุ่มสาวและผู้หญิงมากทีเดียว
* เทศกาลปี 2020 ถูกยกเลิก เทศกาลปี 2021 ถูกเลื่อนอย่างไม่มีกำหนด
สินค้าเครื่องลายครามฮาซามิแนะนำ
Sakai Hasami Ware Ceramic Pot Majolica Design (พร้อมที่กรองสเตนเลสคุณภาพดี)
กาน้ำชาใบนี้มีการออกแบบที่ไม่ได้ยึดติดกับรูปแบบดั้งเดิมในสไตล์เครื่องลายครามฮาซามิ คาดว่ามีต้นแบบมาจากผลิตภัณฑ์ที่เรียกว่า “กระเบื้อง Majolica” โดยผู้ผลิตเครื่องลายครามของอังกฤษ กาน้ำชาใบนี้ยังมาพร้อมที่กรองชาสเตนเลสซึ่งสะดวกต่อการใช้งานเป็นอย่างมาก
natural69 Swatch Length Angle Dishes เซ็ต 5 ชิ้น
จานสี่เหลี่ยมที่มีการออกแบบลวดลายสีครามบนกระเบื้องสีขาวเหมือนกับเครื่องลายครามฮาซามิดั้งเดิม ทุกชิ้นมีขนาดกำลังดีอยู่ที่ 23.5 x 14 ซม. ซึ่งไม่ได้เหมาะสำหรับการใช้เสิร์ฟอาหารญี่ปุ่นเท่านั้น แต่รวมถึงอาหารประเภทอื่นด้วย
บทความที่เกี่ยวข้อง:▶ 5 จานญี่ปุ่นที่จะช่วยให้โต๊ะอาหารของคุณมีสีสันยิ่งขึ้น
หากมีคำถาม คำแนะนำ หรือข้อเสนอแนะใดๆ เกี่ยวกับบทความของเรา สามารถติดต่อและติดตามเราผ่านทางเฟซบุ๊ก ทวิตเตอร์ และอินสตาแกรม ได้เลย !
* สินค้าบางชนิดอาจไม่สามารถจัดส่งไปยังบางประเทศได้ ดังนั้น กรุณาตรวจสอบข้อมูลเพิ่มเติมในเว็บไซต์ของผู้ขายก่อนทำการสั่งซื้อ
อัพเดทข้อมูลล่าสุด ณ วันที่เผยแพร่บทความ