Japanese Crafts: A Guide to Hida-Shunkei Lacquerware

เครื่องเขินฮิดะชุนเค (飛騨春慶) เป็นของที่ผลิตในเมืองฮิดะและทาคายามะของจังหวัดกิฟุโดยเฉพาะ (อยู่บริเวณใจกลางเกาะฮอนชู เกาะหลักของประเทศญี่ปุ่น) มีประวัติความเป็นมายาวนานกว่า 400 ปี เครื่องเขินฮิดะชุนเคผลิตขึ้นด้วยความร่วมมือระหว่างช่างไม้และช่างเคลือบ มีขั้นตอนการผลิตมากกว่า 20 ขั้นตอนกว่าจะได้ลายไม้ที่สวยงามและความแวววาวของแล็คเกอร์ที่สมบูรณ์แบบ ทั้งหมดนี้ทำให้ฮิดะชุนเคเป็นงานฝีมือดั้งเดิมที่โดดเด่นจนได้ขึ้นทะเบียนเป็นทรัพย์สินทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของญี่ปุ่น และยิ่งคุณใช้ฮิดะชุนเคมากเท่าไร เนื้อสัมผัสของมันก็จะยิ่งล้ำลึกและเปล่งประกายมากขึ้นเท่านั้น ด้วยเหตุนี้ เราจึงพูดได้ว่าฮิดะชุนเคเป็นงานฝีมือที่คุณควรจะมีไว้ในครอบครอง และเก็บไว้ข้างๆ ตัวตลอดชีวิต

ประวัติของฮิดะชุนเค

ตามชื่อของมัน "ฮิดะชุนเค" เป็นงานฝีมือแบบดั้งเดิมของภูมิภาคฮิดะ (ปัจจุบันคือเมืองฮิดะ เมืองเกโระ เมืองทาคายามะ และหมู่บ้านชิราคาวะ) ทางตอนเหนือของจังหวัดกิฟุ ว่ากันว่างานฝีมือชนิดนี้ถือกำเนิดขึ้นในปี 1607 เมื่อทากาฮาชิ คิซาเอมอน (高橋喜左衛門) หัวหน้าช่างไม้ในเมืองทาคายามะทำถาดที่มีรูปร่างเหมือนหอยสองฝาจากไม้ซาวาระ (サワラの木) ที่มีลวดลายอันงดงาม และมอบให้กับชิเงจิกะ (重近)  พี่ชายคนโตของเขาซึ่งเป็นผู้ครองปราสาททาคายามะ ชิเงจิกะพอใจกับของชิ้นนี้มาก จึงสั่งให้ช่างเคลือบเงาไว้ด้วยแล็คเกอร์

สีของถาดนั้นดูงดงามคล้ายกับกาน้ำชาที่มีชื่อว่า "ฮิชุนเค" (飛春慶) ของคาเงมาสะ คาโตะ (加藤景正) (ค.ศ. 1168 - 1249) ช่างปั้นหม้อในสมัยคามาคุระ (ค.ศ. 1185 - 1333) จึงถูกนำไปเสนอให้โชกุนตั้งชื่อให้ และก็ได้ชื่อมาว่า "ฮิดะชุนเค"  

ถาดรองถ้วยชาฮิดะชุนเค (ちゃたく ชาตาคุ) ส่วนใหญ่เอาไว้วางใต้ภาชนะชงชา

ในช่วงแรก ฮิดะชุนเคส่วนใหญ่จะทำเป็นอุปกรณ์สำหรับพิธีชงชา แต่เมื่อเวลาผ่านไป ก็ได้มีการทำเป็นถาดและกล่องที่สามารถเรียงซ้อนกันขึ้นมาได้ จนสุดท้ายก็กลายเป็นของใช้ในชีวิตประจำวันที่คนทั่วไปคุ้นเคยกันดี

ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 นั้นหาแล็คเกอร์ได้ยาก ทำให้อุตสาหกรรมของฮิดะชุนเคต้องหยุดชะงักลงชั่วคราว แต่ในยุคหลังสงครามที่เศรษฐกิจญี่ปุ่นเติบโตอย่างรวดเร็ว (ค.ศ. 1955 - 1973) ผู้คนก็เริ่มมอบฮิดะชุนเคให้เป็นของขวัญกันมากขึ้น ทำให้พื้นที่ฮิดะทาคายามะ (Hida-Takayama) กลายเป็นที่รู้จักทั้งในและนอกประเทศในฐานะสถานที่ท่องเที่ยว และฮิดะชุนเคก็กลายเป็นของที่ระลึกยอดนิยมสำหรับนักท่องเที่ยวด้วยเช่นกัน

บรรยากาศเมืองฮิดะทาคายามะ

การผลิตฮิดะชุนเคนั้นแบ่งออกเป็น 2 ขั้นตอน ซึ่งทำโดยช่างไม้สำหรับงานไม้และช่างเคลือบที่ใช้แล็คเกอร์ โดยทั้ง 2 ขั้นตอนนี้จะต้องใช้เทคนิคและวิธีการผลิตขั้นสูงจนมีคำกล่าวว่า เครื่องเขินฮิดะชุนเคเป็นจุดสูงสุดทางวัฒนธรรมของภูมิภาคฮิดะ และเป็นงานฝีมืออันแสนประณีตซึ่งได้รับการสั่งสมมาจากประวัติศาสตร์ และประเพณีอันหลากหลาย รวมถึงเทคนิคและความตั้งใจของช่างฝีมือที่สืบทอดกันมาหลายต่อหลายรุ่น จนในปี 1975 เครื่องเขินฮิดะชุนเคก็ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกงานฝีมือแบบดั้งเดิมโดยรัฐบาลญี่ปุ่น

เอกลักษณ์ของฮิดะชุนเค

นอกจากไม้ซาวาระแล้ว ปัจจุบันยังมีการใช้ต้นสนฮิโนกิ (ヒノキ) และต้นเกาลัดม้าญี่ปุ่น (トチ) เป็นวัสดุในการผลิตฮิดะชุนเคด้วย เนื่องจากไม้แต่ละประเภทมีความแข็งและลักษณะที่แตกต่างกัน เหล่าช่างไม้จึงต้องอาศัยประสบการณ์และสั่งสมความรู้อยู่นานหลายปีกว่าจะผลิตฮิดะชุนเคได้ การสร้างเครื่องไม้ทำมือจะต้องใช้อุปกรณ์ที่หลากหลายเพื่อให้ได้ลายไม้อันซับซ้อนอย่าง "เฮกิเมะ (枇目)" ลวดลายสวยงามที่เป็นเสน่ห์เฉพาะตัวของฮิดะชุนเค

ภายในแผนกช่างไม้นั้นได้มีการแยกความเชี่ยวชาญพิเศษที่แตกต่างกันไปตามสิ่งที่แต่ละคนทำ โดยจะมีอยู่ 3 ประเภทด้วยกัน ได้แก่ ช่างเฮกิเมะ (批目師) ที่เชี่ยวชาญในเรื่องการสร้างวัตถุทรงสี่เหลี่ยม อย่างกล่องที่วางซ้อนกันได้, ช่างมาเกะโมโนะ (曲物師) ที่ถนัดด้านการงอมุมเพื่อทำวัตถุทรงกลม เช่น ถาด และช่างฮิคิโมโนะ (挽物師) ที่ใช้ล้อของช่างปั้นหม้อในการตอกไม้เพื่อทำจานรองและเครื่องใช้อื่นๆ

ลักษณะเด่นอย่างหนึ่งของเครื่องเขินชนิดนี้ คือ การเคลือบด้วยแล็คเกอร์ธรรมชาติสีใสซึ่งจะต้องลงอย่างระมัดระวัง โดยเฉพาะเครื่องเขินที่ได้ชื่อว่าเป็น "ฮิดะชุนเค" จะต้องเป็นเครื่องเขินที่ทาแล็คเกอร์ด้วยมือเท่านั้น เครื่องเขินที่ทำด้วยเทคนิคนี้จะมีเครื่องหมายแสดง "แหล่งผลิต" เป็นภาพที่วาดด้วยมือ ดังนั้น คุณควรสังเกตสัญลักษณ์เหล่านี้ให้ดีเมื่อเลือกซื้อเครื่องเขิน

เครื่องเขินฮิดะชุนเคแต่ละชิ้นจะใช้แล็คเกอร์ที่ผสมตามลักษณะและประเภทของไม้ที่แตกต่างกันไป นอกจากการผสมแล้ว กว่าจะเคลือบแล็คเกอร์เสร็จก็ยังต้องผ่านกระบวนการอื่นๆ อีกมากมาย เช่น การควบคุมอุณหภูมิและความชื้น การเคลือบด้านใน ด้านบน และการอบแห้ง กระบวนการเหล่านี้ใช้เวลามากกว่า 3 - 4 เดือนจึงจะเสร็จสมบูรณ์ แต่ก็คุ้มค่าสำหรับผลิตภัณฑ์ที่มีความแวววาวซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของฮิดะชุนเค

เครื่องเขินฮิดะชุนเคในปัจจุบัน

飛騨春慶のお盆

นอกจากถาดและกล่องเรียงซ้อนกันแบบดั้งเดิมแล้ว ยังมีการทำฮิดะชุนเคในรูปแบบของแจกันดอกไม้และของตกแต่งอื่นๆ ด้วย เครื่องเขินฮิดะชุนเคนี้มีรูปลักษณ์ที่สง่างามและมีเสน่ห์ในการเติมเต็มสิ่งรอบข้างให้ดูอ่อนโยนขึ้น เนื่องจากผลิตภัณฑ์แต่ละชิ้นเป็นงานฝีมือที่มีเอกลักษณ์และมีความพิเศษเฉพาะตัว ไม่ว่าเวลาจะผ่านไปนานเท่าไร เราก็ยังสามารถเพลิดเพลินไปกับการเปลี่ยนแปลงของมันได้

นอกจากนี้ ยังมีฮิดะชุนเคที่ราคาถูกและใช้งานง่ายอีกมากมายหลายประเภท เหมาะสำหรับผู้ใช้งานทุกคน ตัวอย่างเช่น ปากกาลูกลื่น, เครื่องประดับ, นาฬิกา และสิ่งของอื่นๆ อีกมากมายสำหรับใช้ในชีวิตประจำวัน อีกทั้งยังมีผลิตภัณฑ์สไตล์ฮิดะชุนเคอื่นๆ อีก เช่น ถ้วย ซองใส่นามบัตร และกรอบรูป ทั้งหมดนี้ล้วนเหมาะที่จะซื้อเป็นของขวัญหรือของฝากให้กับผู้คน

ในปัจจุบัน คุณสามารถหาซื้อฮิดะชุนเคได้ง่ายๆ ตามร้านค้าออนไลน์ เราหวังว่าคุณจะเลือกซื้อสิ่งที่คุณชอบและจะรักษามันไว้ให้ยาวนานที่สุด

แนะนำผลิตภัณฑ์ฮิดะชุนเค

ถาดกลมฮิดะทาคายามะชุนเค

Source: Amazon.co.jp

ผลิตภัณฑ์ชิ้นนี้เป็นเครื่องเขินฮิดะชุนเคที่มีลวดลายไม้อันโดดเด่น อีกทั้งยังมีขนาดกะทัดรัดใช้งานง่าย ด้วยเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 29.5 ซม. และหนา 2.1 ซม. ถาดใบนี้จะทำให้คุณเพลิดเพลินไปกับผิวสัมผัสได้ในทุกการใช้งาน ซึ่งเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของเครื่องเขินชนิดนี้

ช้อปเลย!

หากมีคำถาม คำแนะนำ หรือข้อเสนอแนะใดๆ เกี่ยวกับบทความของเรา สามารถติดต่อและติดตามเราผ่านทางเฟซบุ๊ก ทวิตเตอร์ และอินสตาแกรม ได้เลย !

* สินค้าบางชนิดอาจไม่สามารถจัดส่งไปยังบางประเทศได้ ดังนั้น กรุณาตรวจสอบข้อมูลเพิ่มเติมในเว็บไซต์ของผู้ขายด้วย

อัพเดทข้อมูลล่าสุด ณ วันที่เผยแพร่บทความ

Category_articlesCategory_tableware (อาหารเย็น)Craft guide